Nhân kỷ niệm 75 năm thành lập Trung đoàn 174 (19/8/1949- 19/8/2024) Dấu ấn anh hùng

Trong kháng chiến chống Mỹ, tôi may mắn được giao chép sử Trung đoàn 174 (đoàn Cao Bắc Lạng). Sau ngày giải phóng (30-4-1975), tôi lại thêm một lần may mắn nữa: trở lại chiến trường xưa, nơi Trung đoàn đã chiến đấu và gặp lại những người con ưu tú đã góp phần xây nên truyền thống vẻ vang của đơn vị hai lần được tuyên dương danh hiệu Đơn vị AHLLVT ND.

MỘT 

Năm 2019, chúng tôi có cuộc hành hương về cội nguồn. Trước khi đến địa danh Trung đoàn thành lập, dừng chân tại Hà Nội, các cựu chiến binh của Trung đoàn 174 dẫn chúng tôi đến thăm hai nhân vật nổi tiếng. Đó là bác Đặng Văn Việt, trung đoàn trưởng đầu tiên và bác La Văn Cầu, Anh hùng đầu tiên của quân đội ta do chính Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng Huy hiệu của Người. Năm ấy, bác Việt đã gần 100 tuổi. Người mảnh khảnh như tàu lá, nhưng đầu óc bác vẫn sáng suốt, minh tuệ: “Tôi chỉ phục vụ trong quân đội 15 năm, nhưng đó là khoảng thời gian đáng nhớ nhất của cuộc đời. Tôi đã trực tiếp chỉ huy đánh 120 trận, trong đó có 116 trận thắng, bốn trận thua. Tôi rất may mắn và tự hào được làm lính – Bộ đội Cụ Hồ. Đến nay, tôi vẫn thích người ta gọi mình là người lính già – lính Cụ Hồ. Và, cả biệt danh “Hùm xám đường 4” nữa. Nó khơi gợi lại một thời tuổi trẻ, hào hùng, vừa oanh liệt, vừa lãng mạn…” Bác Việt chia sẻ. 

Xuất thân từ gia đình quan lại triều đình Huế, đang học bác sĩ, Đặng Văn Việt gác bút nghiên tham gia đánh Pháp. Với tài chỉ huy của ông, Đặng Văn Việt đã chỉ huy Trung đoàn 174 ghi nhiều chiến công trên mặt trận Biên giới, đặc biệt trận đánh cứ điểm Đông Khê. Địch gọi Đặng Văn Việt là “hổ xám đường số 4” và treo nhiều giải thưởng cho ai bắt được Đặng Văn Việt. Vị Trung đoàn trưởng đầu tiên của Trung đoàn 174 lẫy lừng chiến công ấy, đường công danh không may mắn, nay đây mai đó. Cùng thời với Đặng Văn Việt, ông Chu Huy Mân, chính uỷ Trung đoàn 174 sau này lên tới Đại tướng- Chủ nhiệm TổngCục Chính Trị QĐNDVN; còn ông Việt vẫn mang quân hàm Trung tá. Trung tá Việt là trường hợp đặc biệt. Chúng tôi đến thăm ông tại bệnh viện Hữu nghị Việt- Xô tận mắt chứng kiến các tướng nhiều sao đến thăm thủ trưởng cũ với tình nghĩa đồng đội sắt son. 

Khi ông Việt làm trung đoàn trưởng thì bác La Văn Cầu làm tổ trưởng tổ bộc phá. Trận đánh cứ điểm Đông Khê, La Văn Cầu bị thương. Ông đã nhờ đồng đội cắt đứt cánh tay của mình để tiếp tục chiến đấu. La Văn Cầu là một trong những người đầu tiên của quân đội ta được phong danh hiệu Anh hùng Quân đội. Gặp chúng tôi, bác La Văn Cầu nói: “Tôi được phong anh hùng thì thủ trưởng Đặng Văn Việt phải được 2 lần nhận danh hiệu cao quý này”.

Trung đoàn 174 không chỉ có những người lính Cụ Hồ huyền thoại ấy mà còn là nơi đào tạo, rèn luyện cho quân đội ta các tướng lĩnh lừng danh như: Đại tướng Chu Huy Mân, Đại tướng Lương Cường, Thượng tướng Nguyễn Hữu An, Trung tướng Đàm Văn Nguỵ, Thiếu tướng Vũ Cam…

HAI 

Nhân kỷ niệm 50 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ lần đầu tiên tôi được ra thăm mảnh đất thiêng đã thấm biết bao xương máu của cán bộ chiến sĩ ta, trong đó có các liệt sĩ của Trung đoàn 174. Ra nghĩa trang liệt sĩ Điện Biên, bên cạnh các ngôi mộ có đầy đủ thông tin như anh hùng Bế Văn Đàn, anh hùng Phan Đình Giót… còn rất nhiều ngôi mộ vẫn ghi: Liệt sĩ Vô danh thuộc Trung đoàn 174. Mắt tôi nhoè đi. Những năm đầu thập kỷ 70 của thế kỷ 20, là trợ lý tuyên huấn Trung đoàn, chúng tôi đã thuộc hết danh xưng và chiến công của các vị anh hùng lừng danh này. May mắn và hãnh diện, không nghĩ có ngày được đến tận nơi thắp hương thơm lên các ngôi mộ của những anh hùng lừng danh ấy.

Năm 2020, trở lại Tây Nguyên xây dựng bia ghi danh các liệt sĩ của Trung đoàn hy sinh trong trận Đắc Tô- Tân Cảnh. Mắt tôi lại nhoè đi khi đặt chân lên điểm cao 875, nơi 1967 cán bộ chiến sĩ của Trung đoàn đã đánh giáp lá cà, đến viên đạn cuối cùng với lính Mỹ thuộc Lữ dù 173 khét tiếng thời bấy giờ. Nghe các bác CCB trực tiếp tham gia trận đánh này kể lại: chung cuộc, hàng trăm xác lính Mỹ và thi hài bộ đội ta chồng chất trên đồi. Mỹ đã dùng bom na pan thiêu cháy. Không chỉ thân thể các liệt sĩ Trung đoàn 174 đã “biến thành đất đai của Tổ quốc” ở Điện Biên, Đắc Tô, Tân Cảnh…mà còn ở Lộc Ninh, An Lộc, ở Long Khốt, Tân An và dằng dặc trên biên giới Tây Nam và nước láng giềng Cam Pu Chia…

BA

Chiến tranh lùi xa không chỉ nửa thế kỷ mà còn hơn thế nữa. Món nợ của người đang sống với đồng đội đã hy sinh vì Tổ quốc thật khôn nguôi. Những CCB của Trung đoàn 174 sống sót sau các cuộc chiến tranh tâm niệm đồng đội cử mình ở lại để làm tiếp công việc mà các liệt sĩ chưa làm xong. Đó là chăm sóc mẹ già, con em của họ. Lại thêm món nợ nữa là đi tìm đồng đội, xác định danh tính hàng  vạn ngôi mộ liệt sĩ chưa đầy đủ thông tin và hỗ trợ tìm kiếm, đưa hài cốt liệt sĩ về quê. Ở tuổi thất tuần và hơn thế nữa, nghỉ hưu nhưng các ông vẫn thiện nguyện làm việc nghĩa tình, tham gia Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ TP HCM để đi tìm đồng đội và hỗ trợ gia đình liệt sĩ đang gặp khó khăn. Đội ngũ đó có hàng trăm người, tiêu biểu là các CCB : Nguyễn Văn Bạch, Lê Thanh Song, Trình Tự Kha, Nguyễn Đồng Bằng, Vũ Văn Dán, Phùng Ngọc Đồng, Nguyễn Minh Sơn, Bùi Xuân Tiến, Lê Thành Đại… Theo cách của mình, các ông tiếp tục cống hiến để tri ân đồng đội,  góp phần làm vơi đi nỗi mất mát, đau thương của các gia đình liệt sĩ, thương binh. Các ông thật xứng đáng là  CCB của Trung đoàn 174 (đoàn Cao Bắc Lạng) hai lần anh hùng; xứng đáng với đồng đội đã hy sinh vì đất nước ./. 

Trần Thế Tuyển