Nhà việc Phú Cường: địa điểm tham quan ngày đầu Xuân

26/01/2024 18:02:00 +07:00

Nhà việc Phú Cường: địa điểm tham quan ngày đầu Xuân

Nhà việc Phú Cường là một khu di tích có giá trị về lịch sử của tỉnh Bình Dương. Thời gian gần đây, có rất nhiều bạn sinh viên từ Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận đến tham quan, chụp ảnh lưu niệm, nhưng trong số đó rất ít người biết đây là một khu di tích lịch sử. Vào thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, nơi đây từng xãy ra trận đánh ác liệt của Đội biệt động Thủ dầu một đánh trực tiếp vào Nhà việc Phú Cường gây nhiều tổn thất lớn cho địch.

Nhà truyền thống thành phố Thủ Dầu Một, trước đây có tên là Nhà việc Phú Cường vốn là khu hành chính của thực dân Pháp. Sau ngày giải phóng, Nhà việc Phú Cường trở thành trụ sở làm việc của UBND tỉnh Thủ Dầu Một. Sau một thời gian, công trình này xuống cấp. Đến tháng 1 năm 2020, thành phố Thủ Dầu Một khởi công phục dựng và xây dựng thêm công viên bao quanh nhà truyền thống với diện tích gần 1000m2. Bên cạnh việc phục dựng dựa trên kiến trúc cũ, công trình còn tạo điểm nhấn trong kiến trúc đặc trưng của TP.Thủ Dầu Một xưa và nay.

Về R nhận vũ khí, ông tư Quỳ – Đội trưởng, Đội biệt động Thủ Dầu Một chuẩn bị cho trận đánh Nhà việc Phú cường.

Vào thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, Nhà việc Phú cường là Trung tâm đầu não của địch với mục đích bình định toàn khu vực tỉnh Bình Dương. Nhận thấy đây là một mục tiêu quan trọng để Đội biệt động Thủ Dầu Một tiến hành tiêu diệt. Đội Biệt động Thủ Dầu Một là lực lượng tiên phong trong phong trào đấu tranh chống Mỹ thời bấy giờ. Lúc đầu thành lập lực lượng, Đội biệt động Thủ dầu một chỉ có 12 đồng chí gồm có: Tư Quỳ làm Đội trưởng, 6 Thanh, 8 Nhân còn gọi là Sầu Nhân, 6 Hòa, 5 Do, tư Hồng, Lê Nguyên, Lăm lớn, Lăm nhỏ và 4 cơ sở mật gồm có: Thùy Linh. Mai Căn, Bé Tư và Mỹ Dung. Về địa bàn hoạt động của đơn vị rất rộng, mang tiếng là Đội biệt động thị xã Thủ Dầu Một nhưng địa bàn hoạt động rất rộng gồm có toàn tỉnh Bình Dương, Quận 1, Quận 3, Quận Thủ đức và Vũng tàu. Riêng Vũng tàu là một địa bàn nơi dành cho điều động, trú ngụ của cơ sở, để bảo đảm an toàn chuẩn bị cho công tác đặc biệt. còn Quận 1 và Quận 3 là để nắm tình hình và thông tin điệp báo từ Bộ tham mưu ngụy, cũng như chia xẻ thông tin cùng với bộ phận Y4 là một từ gọi chung của Biệt động Sài gòn, chỗ đồng chí Nguyễn Văn Tăng (hay còn gọi là Anh hùng Tăng). Đây cũng là đầu mối thường xuyên liên hệ với các đồng chí 7 Tốt, Tư Diệp, 9 Lộc để xin hoặc trao đổi các loại vũ khí cần thiết cho đơn vị tác chiến. Vì lúc ban đầu ta chưa có sản xuất được các loại vũ khí cần thiết đánh trong nội ô.

Cho đến tháng 5/1966, ông tư Quỳ đi học một khóa về, ông mới tự sản xuất tất cả các loại vũ khí theo yêu cầu tác chiến của đơn vị. Năm 1966 là một năm ăn nên làm ra của đơn vị Biệt động thị xã Thủ Dầu Một. Nhắc lại năm 1965 đơn vị Biệt động còn quá yếu chưa có khả năng đánh thẳng vào nội ô thị xã được, nhưng cơ sở báo là địch thường xuyên vào ngày thứ 7 hàng tuần là chúng tổ chức họp hội tại Nhà việc Phú cường để triển khai kế hoạch cho 1 tuần tới. Thường là chúng tổ chức họp vào lúc 7 giờ tối đến khoảng 10 giờ là nghỉ, ăn nhậu. Qua báo cáo về Tỉnh đội, ông tư Quỳ đề nghị Đội biệt động nắm kỷ lại tình hình báo về tỉnh để tỉnh có chỉ đạo. Đây là tình hình sinh hoạt không thay đổi đồng chí Một Hữu, tỉnh kêu đồng chí Hòa Hảo (tức Nguyễn Văn Hảo) Huyện đội trưởng Bến cát cùng đồng chí Tư Quỳ Đội biệt động về họp tại căn cứ Long Nguyên. Đồng chí Một Hữu phân công giữa 2 đồng chí có trách nhiệm đánh cho được bọn ác ôn này. Chúng toàn là Cán bộ Bình định nông thôn.

Lúc này, Huyện đội Bến cát có đơn vị C41 là đơn vị đặc công. Ông 5 Hòa Hảo cử cho 6 đ/c có kinh nghiệm trong chiến đấu phối hợp Đội biệt động thị xã cử thêm 6 đ/c. Cả hai mũi tiến công tập trung về căn cứ Truông bồng bông tổ chức học tập sa bàn và chuẩn bị cho trận đánh. Về trang bị vũ khí gồm có: 1 trái barô 12K ; 2 trái 8K; 100 trái lựu đạn, thủ pháo; 6 khẩu cabin; 2 khẩu Tôm-xông.

Trận đánh bắt đầu, 6 giờ chiều đơn vị hàng quân đến 10 giờ 30 thì tiếp cận mục tiêu. Đúng 11 giờ, ta nổ súng trong lúc chúng đang ăn nhậu. Ta tấn công dồn dập trong vòng 15 phút. Quân ta làm chủ trận địa, đánh sập 2/3 Nhà việc Phú cường ta tiêu diệt, loại khỏi vòng chiến đấu 72 tên Cán bộ bình định, tề xả ác ôn. Ta bị thương 1, rút về căn cứ an toàn. Sau trận đánh này bọn địch rất hoang man. Địch mới tung lực lượng “Tâm lý chiến và bọn tình báo thiên nga” tuyên truyền để ổn định tinh thần của bọn chúng. Chúng nói “bọn Việt cộng nó thấy cái nhà này cũ quá rồi xây từ thời Pháp nên bọn Cộng sản nó đập để mình xây lại cái mới cho đẹp hơn!”.

Sau trận đành này có ảnh hưởng rất lớn với quần chúng. Người dân tin tưởng vào Cách mạng nhiều hơn. Ta tổ chức cho nhiều bà con đấu tranh đòi được về xóm cũ tăng gia sản xuất, tăng cường đấu tranh binh vận. Ta vận động những gia đình có con em tham gia trong chính quyền ngụy quân, ngụy quyền bỏ ngũ về nhà làm ăn, không đi theo chính quyền Saigon nữa.

Khoảng 6 tháng sau, bọn chúng tổ chức cho xây lại Nhà việc Phú cường mới. Đúng kỳ này chúng xây đẹp hơn 1 trệt 1 lầu và tổ chức khánh thành rất linh đình. Chúng nói như thách thức với ta nhờ Cộng sản nó giúp ta đập phá cái cũ nên nay ta có một cái nhà mới khang trang như thế này! Anh yên tâm mà làm việc không có gì mà phải lo. Đơn vị Biệt động nắm được tình hình và báo cáo về tỉnh có hướng chỉ đạo.

Ông tư Quỳ xin ý kiến đơn vị Biệt động sẽ tổ chức đánh lần 2, cấp trên đồng ý. Nhưng kỳ này không thể dùng lực lượng bên ngoài để tấn công vào được nữa, tỉnh giao cho đơn vị Biệt động trọn quyền suy nghĩ và tìm ra cách đánh cho phù hợp với khả năng thực tế của đơn vị. Đồng chí Tư Minh trưởng Ban 2 nhận nhiệm vụ này, lại được giao lại cho các đồng chí Tư Quỳ cùng với 5 Do và anh 6 Hòa.

Qua điều tra nghiên cứu một thời gian ngắn, ta phát hiện ra một nhân tố có khả năng hoàn thành được nhiệm này, đó là một nữ sinh trường Trịnh Hoài Đức cô tên là Nguyễn Thị Thùy Linh, quê cô ở Bến Súc sinh ra và lớn lên ở vùng có truyền thống Cách mạng và cô cũng đã chứng kiến nhiều vụ lính Mỹ ngụy tàn sát người dân quê cô. Qua nắm được tình hình trên anh tư Minh báo cáo về cho đồng chí Hai Phán-Tham mưu trưởng Tỉnh đội và được Ban tham mưu triệu tập cuộc họp ngắn và qua trao đổi tình hình cụ thể và được phân công như sau: Đồng chí 5 Do cố gắng bám đối tượng, tuyên truyền giáo dục nói rõ cho đối tượng thấy được bọn lính Mỹ ngụy tàn ác thế nào, đã từng nhiều lần gây đau thương, tang tóc cho biết bao gia đình và đồng bào quê hương cô. Để từ đó khơi dậy lòng căm thù giặc sâu sắc, để tổ chức cài cắm vào tổ chức của địch. Từ đó cô có thể hoàn thành nhiệm vụ mà Cách mạng đang cần trong lúc này.

Đồng chí 6 Hòa có nhiệm vụ tổ chức nắm cho thật chắc tình hình ở khu vực trung tâm thị xã mà trọng điểm là Nhà việc Phú cường. Nếu tình hình có gì thay đổi thì hỏa tốc báo về chỗ anh tư Minh để có cách xử lý. Còn đồng chí Tư Quỳ có nhiệm là liên lạc gấp với bộ phận chỗ đồng chí 8 Mỹ và 9 Lộc thuộc Ban quân báo miền để xin một cái đồng hồ định giờ để sử dụng cho trận đánh này.

Sau khi đồng chí Quỳ về trên R gặp được các đồng chí 8 Mỹ và 9 Lộc qua trao đổi cùng các đồng chí đơn vị Biệt động của mình cần gấp một cái đồng hồ định giờ để đơn vị làm nhiệm vụ. Đồng chí 8 mỹ nói được, rồi đồng chí cứ theo bảo vệ về nghỉ ngơi có gì ngày mai mình bàn cụ thể. Qua hôm sau đồng chí 8 Mỹ kêu lên và nói bây giờ hàng tại đây không còn, chúng tôi sẽ cho người dẫn đưa đồng chí về gặp đồng chí 7 Tốt và đồng chí Tư Diệp của Biệt động Saigon, ở chỗ các đồng chí này còn 2 cái vậy có gì ngày mai đi sớm và cầm theo lá thư của tôi xuống các đồng chí sẽ giải quyết cho, chúc các đồng chí thành công nhé!

Sáng hôm sau định khoản 7 giờ là hành quân nhưng đêm hôm đó pháo địch ở căn cứ và ở Tây Ninh bắn phá liên tục vào khu căn cứ của ta, làm chúng tôi không ngủ được. Theo kế hoạch là 7 giờ đi nhưng có lệnh từ trên chỗ anh 8 Mỹ báo xuống, là hôm nay mày chưa đi được đâu. Anh 8 Mỹ lớn hơn mình tới 12 tuổi cho nên có lúc anh gọi mình bằng mày tao cho nó có tình cảm hơn.

Hôm nay là địch càn đánh vào đây để coi thử coi tình hình như thế nào rồi sẽ tính. Tình hình coi bộ căng thẳng. Đơn vị chỗ các anh có khoảng hơn 50 người, có lực lượng bảo vệ, tất cả điều chuẩn bị chiến đấu. Lúc này anh 9 Lộc lấy đưa cho mình bộ đồ kaki mặc tạm, gì khi đi mình mặc áo sơ mi trắng, nên nếu xảy ra đánh nhau thì bất lợi, sẽ lộ mục tiêu. Đến khoảng 8 giờ sáng, địch cho bắn pháo liên tục chừng một tiếng đồng hồ thì máy bay gầm rú trên đầu là bọn lính từ Tây Ninh càng vào. Nhưng đến khoảng 11 giờ đến bìa rừng thì chúng dừng lại ăn trưa và nghỉ tại chỗ, cho đến 5 giờ chiều thì chúng rút quân về Tây Ninh.

Chiều hôm đó anh 9 Lộc thôi chưa gấp gáp gì thì mày nghĩ lại ít hôm coi tình hình thế nào rồi đi cùng được tư Quỳ, hôm đi anh Tư Minh có dặn cố gắng đi sớm về sớm, nên nhờ các anh điện về Tỉnh đội Bình Dương để báo cho anh Tư Minh biết, dùng anh 9 Lộc được rồi, để tao lo cho. Anh 9 Lộc cũng hơn Tư Quỳ 9 tuổi. Như vậy, tôi tạm nghỉ lại chỗ các anh ba hôm, chỗ các anh có đội ngũ chị nuôi dồi dào, đến 6 chị nuôi còn quản lý, cấp dưỡng, y tá cũng đông các chị, hầu như dân Bến Tre nhiều. Anh 8 Mỹ nói 9 Lộc có thằng tư Quỳ là lính của Tư Minh nay có dịp nó đến chỗ mình, vậy anh nói mấy cậu bảo vệ tối nó đi kiếm bậy con cheo, con thỏ gì đó khao tư Quỳ một bữa nhé.

Trận đánh táo bạo làm sập Nhà việc Phú Cường, phá tan niềm kiêu hãnh của địch!

Sáng ngày 9/3/1966, lúc 8h30 là Z20 đã cài đặt hoàn tất. Đến 9h30 thì Z20 rủ cô bạn đi ăn cóc tay, 2 người cùng đi ra, đang ngồi đến 10 giờ thì một tiếng nổ long trời ngay trung tâm nhà Việc Phú cường làm cho ngôi nhà 2 tầng trở thành một đống xà bần, sập hoàn toàn ngôi nhà, không còn một bức tường nào nguyên vẹn. Một cột khói bốc lên cao hàng 100 mét, cả 2 cô nàng hoảng hồn bỏ chạy, dân ở gần cũng bỏ chạy la hét rùm trời làm chết và bị thương 12 tên: Gồm có xả trưởng, lính Bình định, Nghĩa quân gác.

Đúng như nhận định, địch triển khai chận hết tất cả các ngả đường không thể thoát ra được nên Z20 nhanh về điểm đã định trước an toàn. Qua hôm sau, cả bọn hành chính làm việc tại các cơ quan hành chính tỉnh bỏ việc không đi làm. Nhân dân thì rất phấn khởi và tuyên truyền cho số lính đóng quân chung quanh tỉnh lỵ các anh nên trở về lo làm ăn, chớ đi lính thấy nguy lắm! Ở ngay chợ mà mấy ổng còn đánh được, thì không còn chỗ nào an toàn nửa đâu!

Anh tư Minh mời các cánh về họp tại Căn cứ 1, tư Minh hỏi người của ta hiện nay như thế nào, có bảo đảm an toàn không? 5 Do báo cáo các anh là kết quả của trận đánh được theo yêu cầu đặt ra, là san bằng mục tiêu làm chết bị thương 12 tên. Tình hình trong nội bộ địch rất hoang mang, có một số làm việc trong tỉnh lỵ bỏ việc không đi làm nữa. Người của ta thì bình an cả. Anh hai Ngươn khen giỏi lắm, Tư Quỳ đề nghị cấp cho Z20 Huân chương chiến công hạng 3. Anh nhất trí Tư Quỳ nói, anh 5 Do về tranh thủ làm bản thành tích và đơn đề nghị tặng thưởng Huân chương để vài hôm nữa anh hai về họp Thường vụ gửi luôn cho kịp thời.

Sau đợt này, địch tăng cường càn quét vùng ven thị xã. Địch cho lực lượng của Tiểu khu Bình dương tăng cường càn quét liên tục, hòng đẩy ta ra xa. Anh tư Minh nói, lúc này địch đánh mạnh nên 6 Thanh đi Sài gòn cùng 8 Nhân, 5 Do, 6 Hòa xuống địa bàn. Còn tôi, út Hùng, tư Quỳ, anh hai Ngươn về Chánh lưu có gì cần báo cáo đều qua đường dây công khai.

Sau ngày giải phóng, Nhà việc trở thành trụ sở của làm việc của phường Phú Cường cho đến năm 2014. Trong những năm qua, công tác cải tạo, chỉnh trang đô thị của phường Phú Cường nói riêng và TP.Thủ Dầu Một nói chung đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Với mục tiêu đến năm 2025, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao của thành phố được đầu tư xây dựng đồng bộ về cơ sở vật chất, mang tầm vóc của một đô thị loại I, hiện đại, văn minh của tỉnh. Ngày nay, Nhà việc Phú Cường là điểm đến tham quan, học tập và chụp ảnh lưu niệm của giới trẻ.